Zonneparken zijn noodzakelijk voor een schone en duurzame energievoorziening
De afgelopen maanden klinkt de boodschap “we moeten daken vullen” steeds luider door in de media en politiek. Net als met andere vormen van ‘wensdenken’ is het harder roepen geen garantie op succes. Wat ook opvalt is dat er binnen de groep die van mening is dat “we daken moeten vullen”, redenen gezocht worden om vooral geen zonneparken of windparken te hoeven aanleggen: drogredenen.
De nood is hoog. We hebben nog 10 jaar de tijd om onze leefwijze radicaal te veranderen, willen we de aarde leefbaar houden zoals deze nu leefbaar is. We moeten streven naar een duurzame samenleving[i]. En dat in een uitzonderlijk korte periode voor een van de meest ingrijpende veranderingen sinds de industriële revolutie.
Nederland heeft alle reden om vaart te maken met verduurzamen en daarin (internationaal) het voortouw te nemen, onder andere:
- Hogere temperaturen leiden tot zeespiegelstijging[ii], wat het risico op overstroming voor bijna 50% van ons land aanzienlijk vergroot.
- Regenbuien zorgen voor een wisselvalliger en heviger neerslagpatroon met grotere kans op overstromingen van de grote rivieren.
- De overgang naar een groene economie biedt kansen voor banen in de techniek, internationale handel en duurzame landbouw.
We zijn een land van pioniers. Met onze technische kennis zorgen we er al honderden jaren voor dat we het landschap zo inrichten en vormgeven, dat het voldoet aan de maatschappelijke behoeften van dat moment.
De natuur en biodiversiteit zijn sterk bedreigd. We zullen grote delen van Nederland moeten omvormen van “agro-industrie” naar gebieden met biodiversiteit.
Waarom ook zonneparken
Zonneparken zijn noodzakelijk voor de energietransitie. Zonneparken leveren schone stroom en kunnen een belangrijke functie vervullen bij het behouden van de biodiversiteit en de transitie naar duurzame landbouw. Zonneparken zijn noodzakelijk om voldoende stroom op te wekken voor onze energiebehoefte. Gezien de hoge nood is onze tijd kostbaar en kunnen we geen bestaande opties uitsluiten vanwege hoop op betere of andere, nog niet bestaande technieken.
Ook als we alle daken in Nederland zouden voorzien van zonnepanelen en volop windturbines zouden plaatsen, dan nog hebben we zonneparken nodig om de klimaatdoelstellingen voor 2030 te halen. Maar liefst 12.740 ha aan zonneparken om precies te zijn, hetgeen gelijk staat aan 0,7%[iii] van het landbouwareaal. Dat is ongeveer het oppervlak van de gemeente Almere.
Gezien de beperkte omvang van het grondoppervlak van de gemeente Almere in verhouding tot het grondoppervlak van Nederland, is het een drogreden om te doen alsof Nederland wordt volgebouwd met zonneparken. Als zonneparken worden omgeven met struiken zijn ze daarnaast nauwelijks zichtbaar. Ook produceren zonneparken tegen relatief lage kosten groene stroom en zijn zonneparken ongeveer 2 cent per kWh goedkoper dan zonnepanelen op daken. Zonneparken maken de energietransitie dus ook beter betaalbaar.
Het tijdelijk anders gebruiken van land past in onze lange geschiedenis van energietransities. Nederlanders veranderen voortdurend hun land en leefomgeving. Vaak waren dit blijvende veranderingen, denk aan kolenmijnen, Zaanse windmolens, bomenkap en veengebieden[iv]. Zonne-energie is óók een verandering, maar dan van tijdelijke aard. In vergunningen is een verplichting opgenomen om de zonnestroominstallaties na 25 jaar op te ruimen. Gedurende deze 25 jaar leveren zonneparken inkomsten voor grondeigenaren en boerengezinnen, waarmee ze kunnen investeren in biodiversiteit en duurzame landbouw. Biodiversiteit wordt bevorderd door dat we bij onze projecten 30% van de grond gebruiken voor (de aanleg van) heggen, poelen en bloemrijke landschappen. De landbouw kan worden verduurzaamd, doordat de gezinnen de extra pachtinkomsten kunnen gebruiken om hun boerenbedrijf te hervormen. Zonneparken worden overigens niet gebouwd op gronden met een hoge landschappelijke waarde, hetgeen wordt verondersteld door tegenstanders. Het betreft over het algemeen landbouwgronden met een zeer lage ecologische waarde waar Engels raaigras of maïs werd verbouwd met behulp van veel kunstmest en drijfmest.
De voordelen van zonneparken zijn groot en de noodzaak is hoog. Dat wil niet zeggen dat we de daken moeten vergeten. Ook binnen ons bedrijf steken we veel energie in het gebruik van daken. Wij informeren gebouweigenaren en plaatsen daar ook veel zonnepanelen.
Toch:
De beschikbaarheid van bedrijfsdaken is om meerdere redenen beperkt. Ten eerste zijn veel grote, bestaande bedrijfsdaken ongeschikt voor zonnepanelen omdat ze tegen zo laag mogelijke kosten zijn gebouwd. Daardoor zijn de constructies niet sterk genoeg voor het extra gewicht van de zonnepanelen. Aanpassen is maar in enkele gevallen mogelijk en alternatieve technieken (dunne film, lichtgewicht panelen, verlijmde montage) zijn kostbaar en complex. Ten tweede vinden verzekeraars zonnedaken vaak een risico, ondanks forse inspanningen van de leveranciers van zonnepanelen om deze risico’s te verminderen/weg te nemen. Op dit moment zijn er verzekeraars die de premies verhogen, wat bij gebouweigenaren de bereidheid tot gebruik van het dak voor zonnepanelen beperkt. Als je alle daken dus al kán gebruiken, is het maar de vraag of je ze ook mág gebruiken. Natuurlijk kunnen we het gebruik van daken verplichten. Dat is zeker een goed idee. Maar daarmee hebben we de bestaande gebouwvoorraad nog niet vervangen. Het duurt nog tientallen (50+!) jaren, voordat alle daken zouden kunnen worden gebruikt voor de opwekking van zonne-energie.
Tot slot wil ik een oproep doen aan de verkondigers van de boodschap “we moeten daken vullen” en aan de media en aan de politiek: laten we voorzichtig zijn in onze bewoordingen en ervoor waken dat we met valse informatie en negatieve sentimenten echte vooruitgang in de weg staan. We zijn het onszelf en alle generaties na ons verplicht en verschuldigd.
[ii.] https://www.magazines.rijksoverheid.nl/knmi/knmispecials/2019/03/nu-en-in-de-toekomst
[iii.] https://www.hollandsolar.nl/nieuws/i887/versterk-de-nederlandse-daken-voor-de-opwek-van-zonnestroom
[iv.] Voor dit stuk ben ik een woord van dank verschuldigd aan Jan Willem van der Groep. Dank voor de inspiratie https://www.janwillemvandegroep.com/2021/02/23/de-onjuiste-strijd-tussen-zonnedaken-en-zonneparken/
